Έχετε δει την κλασική ταινία Lawrence of Arabia (σκηνοθεσία David Lean, 1962) ; Προσωπικά πιστεύω ότι είναι ένα από τα καλύτερα film όλων των εποχών… αλλά πάλι αυτή είναι απλώς η γνώμη μου.
Ο ξανθός, γαλανομάτης Peter O’ Toole υποδύεται έναν τυπικό Άγγλο αξιωματικό, τον Thomas Edward Lawrence (1888-1935), ο οποίος αναλαμβάνει το δύσκολο έργο να ενώσει τον άτακτο στρατό διάσπαρτων αραβικών φυλών στην έρημο της Σαουδικής Αραβίας και να τους οδηγήσει εν τέλει νικηφόρα εναντίον των Τούρκων. Όλα αυτά κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι γραμμές στο χάρτη χαράσσονταν με την ευκολία που φτιάχνει και χαλάει σχέδια στην άμμο ο μανιασμένος ανεμοστρόβιλος της Σαχάρας.
Σε μια από τις πρώτες σκηνές, ο Lawrence “παίζει” με ένα σπίρτο που κρατάει. Το ανάβει κι έπειτα το σβήνει με ένα δικό του τρόπο, παγιδεύοντας τη φλόγα του με μια αργή κίνηση μεταξύ δείκτη και αντίχειρα – παραμένοντας ανέκφραστος, ίσως και με ένα ελαφρύ μειδίαμα. Ένας άλλος στρατιώτης βλέποντάς τον, προσπαθεί να τον μιμηθεί. Ακολουθεί βήμα – βήμα τις κινήσεις του Lawrence και όταν σβήνει με τα δάκτυλά του το σπίρτο, μορφάζει από τον απροσδόκητο πόνο!
– Πονάει πολύ αυτό.., παραπονιέται στον Lawrence.
– Φυσικά και πονάει ! απαντά με άνεση εκείνος.
– Ποιο είναι το κόλπο, λοιπόν ;
– Το κόλπο είναι να μη σε νοιάζει που πονάει ! (The trick is not minding that it hurts).
Με αφορμή την παραπάνω ιστοριούλα, θα ήθελα να κάνω δυο σχόλια.
Αυτό που κάνει ο Lawrence είναι επίπονο – αλλά δ ε ί χ ν ε ι εύκολο. Για την ακρίβεια, το κάνει ο ίδιος να δείχνει εύκολο. Αυτό όμως δεν αφαιρεί τίποτα από τη δυσκολία του. Σκεφτείτε για λίγο, πόσα κατορθώματα βλέπουμε γύρω μας τα οποία φαίνονται εύκολα, αλλά όταν προσπαθήσουμε να τα επαναλάβουμε, καταλαβαίνουμε πόση δυσκολία κρύβουν. Για παραδείγματα αναφέρω, το διάβασμα ενός κλασικού πολυσέλιδου βιβλίου, την τήρηση της δίαιτας που αρχίζουμε συνήθως κάθε Ιανουάριο, την προσπάθεια διακοπής καπνίσματος, την τακτική άσκηση στο γυμναστήριο – για να μην αναφέρω τα πραγματικά σημαντικά, όπως την τήρηση αρχών ή αξιών (μετριοπάθεια, νηφαλιότητα, σύνεση). Κάτι που φαίνεται να γίνεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια (effortlessly, όπως λένε οι φίλοι μας οι Αγγλοσάξωνες) δεν σημαίνει ότι όντως είναι άκοπο. Για την ακρίβεια, είναι μάλλον αποτέλεσμα μακράς διεργασίας, αυτή η σχεδόν στυλιστικού τύπου επιλογή να μην επιδεικνύουμε τον κόπο μας, αλλά να παρουσιάζουμε μόνο τον καρπό του.
«A gentleman will walk, but never run», τραγουδά ο αειθαλής Sting, από το μακρινό 1987! Εκτός από τη θαυμάσια μελωδία, προσέξτε λίγο τους στίχους – αξίζει τον κόπο…
Το δεύτερο σχόλιο αφορά στην απάντηση του Lawrence. Αναγνωρίζει, παραδέχεται ότι “πονάει” και επιπλέον προσθέτει τη μαγική φράση… δεν τον νοιάζει που πονάει ! Δέχεται τις συνέπειες της επιλογής του, χωρίς να ενοχλείται. Easier said than done.Εδώ όμως κρύβεται το κλειδί για ο,τιδήποτε σημαντικό κι αν επιχειρήσει να κάνει κανείς στη ζωή του, είτε σε προσωπικό, είτε σε επαγγελματικό επίπεδο. Ναι, πονάει – ακόμη κι αν δείχνει απλό, εύκολο, καθημερινό. Επιλέγουμε όμως να μη μας νοιάζει, διότι ο “πόνος” αυτός – η Ά σ κ η σ η , με την έννοια που αυτή έχει στην καθ’ ημάς Ανατολή – οδηγεί στο Τ έ λ ο ς (με την έννοια του αποτελέσματος), όποιο κι αν είναι αυτό που έχουμε τάξει ως Στόχο. Μια επιστημονική κορυφή, η επαγγελματική μας εξέλιξη, ή ακόμη και η διάσωση του γάμου μας ή να μπορέσουμε να κυριαρχήσουμε στα πάθη μας. Ο δρόμος που οδηγεί στην νοητική κατάσταση της α – π ά θ ε ι α ς , είναι μακρύς και δύσκολος, γεμάτος εμπόδια. Οι Στωικοί φιλόσοφοι έχουν μιλήσει αρκετά σχετικά με το πως αντιλαμβανόμαστε κάτι που συμβαίνει σε εμάς ή στον περίγυρό μας. Ισχυρίζονται πως αν δεν επιτρέψουμε σε μια κατάσταση να μας επηρεάσει, τότε όσο αρνητική κι αν είναι ή φαίνεται ότι είναι, δε θα μας βλάψει στην ουσία. Τόσο απλά…
Περισσότερα για τους Στωικούς σε επόμενο σημείωμα, ελπίζω…
The Web Sphinx 