«…᾽Ανέστη Χριστός, καί ζωῆ πολιτεύεται…»
Ἀγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος
Είδαμε όλοι τις εικόνες από την πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων την Δευτέρα 25/4/2019. Ένας ναός οκτώ αιώνων περίπου, κλασικής γοτθικής αρχιτεκτονικής, παραδόθηκε στις φλόγες. Εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης ήταν σε εξέλιξη. Μέτρα ασφαλείας είχαν οπωσδήποτε ληφθεί κι όμως αυτό δεν ήταν αρκετό… Μια μικρή φωτιά γρήγορα γιγαντώθηκε με αποτέλεσμα τα πολλά ξύλινα τμήματα του ναού να καταρρεύσουν. Φόβοι εκφράζονται και για τις συνέπειες που είχε η φωτιά στο λίθινο σκελετό του ναού.
Ακούσαμε όλοι τις δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου Emmanuel Macron, ο οποίος έσπευσε στον τόπο της καταστροφής σχεδόν αμέσως. Μίλησε για ένα σύμβολο της Γαλλίας, που η σημασία του χάνεται στα βάθη της Ιστορίας. Μίλησε για θλίψη, συγκίνηση που ακουμπά όλους τους Γάλλους – κι όχι μόνον τους θρήσκους – και φυσικά υποσχέθηκε ταχεία και συνολική αποκατάσταση μέσα σε διάστημα λίγων ετών, πέντε νομίζω. Κ ο ι ν ο τ ο π ί ε ς. Σε παρόμοιο τόνο ήταν οι δηλώσεις και των υπολοίπων επιφανών Γάλλων. Οι ισχυροί οικονομικά έσπευσαν να δείξουν εμπράκτως την συμπαράστασή τους, με αποτέλεσμα να συγκεντρωθεί ένα αξιοσέβαστο ποσό κάποιων εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρώ.
Καλά ως εδώ. Αυτό περιμέναμε όμως από τον Αρχηγό του Κράτους ; Θυμίζω ότι η Γαλλία είναι Προεδρική Δημοκρατία και ο Πρόεδρος συγκεντρώνει σημαντικές εξουσίες στο πρόσωπό του και διαθέτει αυξημένο κύρος (τουλάχιστον αυτό ίσχυε μέχρι και την εποχή του François Mitterrand).
Ασφαλώς και η Notre-Dame αποτελεί σύμβολο. Τίνος όμως; Αν ο ναός είναι το σημαίνον, ποιο είναι το σημαινόμενο; Σε τι διαφέρει αυτό το συγκεκριμένο αρχιτεκτόνημα από ένα οποιοδήποτε άλλο συνομήλικό του; Θα στεναχωριόμασταν το ίδιο αν καταστρεφόταν πχ το Κολοσσαίο στη Ρώμη ή ο κεκλιμμένος πύργος της Πίζας ; Η’ ακόμα ακόμα, ο πύργος του Eiffel;
Αμφιβάλλω. Τουλάχιστον όχι, όσοι από εμάς μπορούμε να διακρίνουμε τις ποιοτικές διαφορές των μνημείων.
Η Παναγία των Παρισίων δεν είναι ένα απλό τοπόσημο, ένα ακόμη κτιριακό περίγραμμα που κοσμεί και χαρακτηρίζει τον παρισινό ουρανό. Δεν είναι ένα περικαλλές κτίσμα λαμπρής αρχιτεκτονικής με θαυμάσιες λεπτομέρειες στο διάκοσμό του.
Είναι ο κεντρικός καθεδρικός ιερός ναός των Χριστιανών Καθολικών της Γαλλικής πρωτεύουσας. Ένας ιερός ναός που οικοδομήθηκε από την τότε κρατική εξουσία με τα καλύτερα υλικά που είχαν στη διάθεσή τους, με τους καλύτερους τεχνίτες και με την πιο προηγμένη επιστήμη και τεχνολογία της εποχής τους. Γύρω από αυτόν, οικοδομήθηκε η πόλη. Ο ναός αποτέλεσε το κέντρο του αστικού περιβάλλοντος, με τον ίδιο τρόπο που ο χριστιανικός τρόπος του βίου αποτελούσε το κέντρο της Ζωής των Παριζιάνων του 12ου αιώνα και εφεξής. Εκεί έλαβαν χώρα όλα τα σημαντικά γεγονότα του βίου τους: οι ενθρονίσεις βασιλέων, οι γάμοι και οι κηδείες επιφανών συμπολιτών τους ή αρχόντων. Κυρίως όμως εκεί μαζεύονταν για να τελέσουν με λαμπρότητα τη Θεία Ευχαριστία, εβδομάδα μετά από εβδομάδα, χρόνο μετά από χρόνο, αιώνα μετά από αιώνα. Καθαγιάστηκε πλέον και η τελευταία γωνιά του ναού μέσα από τις νοερές προσευχές τόσων πιστών. Οι κάτοικοι των Παρισίων, ως συσταθείσα χριστιανική κοινότητα, αναφέρονται στον καθεδρικό τους ναό ως σύμβολο του τρόπου του βίου που έχουν επιλέξει. Αυτό λοιπόν είναι το σημαινόμενο: Ο τρόπος του βίου που γεννήθηκε στην Χριστιανική Ευρώπη των μέσων χρόνων, στη σκιά του ελληνικού Ορθού Λόγου και του κραταιού Ρωμαϊκού Δικαίου. Μια πρόταση οργάνωσης του βίου με «εγκιβωτισμένη» τη μεταφυσική προοπτική, όπως αυτή διακηρύσσεται στο Ευαγγέλιο. Δηλαδή, την Ανάσταση Νεκρών μέσα από τρόπο ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου… την καταπάτηση του Θανάτου, Θανάτῳ. Αυτή η δοτική κρύβει μέσα της όλο το Ευαγγέλιο, φρονώ ταπεινά.
Ας κοιτάξουμε παραπέρα, σε άλλα γεωγραφικά πλάτη, κι ας αναρωτηθούμε γιατί δεν οικοδομήθηκαν εκεί ανάλογα κτίσματα. Ισχυρίζομαι: διότι υπηρετείται ένα άλλο πολιτιστικό πρότυπο οργάνωσης του βίου. Στην Αρχαία Αίγυπτο οι επιβλητικές Πυραμίδες είναι ταφικά μνημεία του Ηγεμόνα Φαραώ, που συνθλίβουν με το μέγεθός τους. Στην Κίνα, ολόκληρη η Απαγορευμένη Πόλη είναι η Ουράνια Πολιτεία του Αυτοκράτορα, όπου οι λαικοί δεν έχουν καμία θέση.
Δεν διεκδικώ ιδιαίτερες γνώσεις σημειωτικής ή θρησκειολογίας. Καταθέτω κάποιες απόψεις προς προβληματισμό. Όταν ένας πολιτισμός που έχει προσφέρει τόσα πολλά στην Ανθρωπότητα, όπως ο λεγόμενος Δυτικός, δυσκολεύεται ακόμα και ν’ αρθρώσει λόγο περί του νοήματος του κοινού χριστιανικού του παρελθόντος και τι το διαφορετικό αυτό κομίζει στον κόσμο, τότε το μέλλον φαντάζει πολύ αβέβαιο.
Ας ελπίσουμε ότι οι φλόγες της καταστροφής θα μπορέσουν να φωτίσουν και όσα είναι κρυμμένα στις ψυχές μας και πασχίζουν να έρθουν στο Φως.
Καλή Ανάσταση σε όλους μας!
The Web Sphinx 
Το κείμενο του Δημοκήδη αποτελεί μια πολύ εύστοχη ματιά σε ένα θλιβερό συμβάν της καθημερινότητάς μας. Έρχεται σαν συνέχεια του άλλου κειμένου του blog Ἠμερολόγιο από τη Νέα Γη᾽, όπου και εκεί επισημαίνεται η σημασία του ᾽καθεδρικού᾽ ναού στη δόμηση και ζωή των οικισμών και κοινοτήτων τόσο στην Αρχαία Ελλάδα (βλ. Ακρόπολη των Αθηνών) όσο και στην Ευρώπη μετέπειτα. Στην Αμερική αντίθετα δεν υπάρχει αυτό το μοντέλο ανάπτυξης. Αυτό όπως πολύ σωστά ερμηνεύει το ανωτέρω κείμενο δείχνει διαφορετικό τρόπο του βίου, διαφορετικές προτεραιότητες και διαφορετικές ανάγκες των ανθρώπων σε διαφορετικές εποχές και γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Όμως θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και το χρονικό χάσμα αυτών των οικισμών. Οι οικισμοί των πόλεων της Αμερικής είναι πολύ νεότεροι από αυτών της Γηραιάς Ηπείρου. Μέσα στα χρόνια που κύλησαν οι αντιλήψεις των ανθρώπων, η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας, η εξουσία της εκκλησίας, οι προκαταλήψεις, η ηθική, ο τρόπος επικοινωνίας, η ίδια η καθημερινότητα των ανθρώπων έχει αλλάξει δραματικά και αυτή η αλλαγή ήταν απολύτως φυσική και αναπόφευκτη. Πώς θα χτίζονταν επί παραδείγματι μια πόλη στην Ευρώπη σήμερα εάν χτιζόταν εκ θεμελίων; Μάλλον πολύ διαφορετικά από τους μέσους χρόνους. Δεν θα περίμενε κανείς οι άνθρωποι του σήμερα να έχουν ταυτόσημες ανάγκες με αυτές των ανθρώπων του Παρισιού του 12ου αιώνα. Ο Macron είναι ᾽παιδί του σήμερα᾽. Δεν έχει καμμιά συναισθηματική σύνδεση με το μεταφυσικό άξονα του Χριστιανισμού, στερείται πίστης σε οτιδήποτε μη απτό και επομένως δεν μπορεί να αρθρώσει τον λόγο που ο Δημοκήδης θα περίμενε από αυτόν. Παρ’όλα αυτά μια αναφορά σε κάτι έξω από το δικό του νοητικό και ηθικό ορίζοντα θα έδειχνε λιγότερη ρηχότητα, περισσότερη σοφία και μεγαλύτερη ευρήτητα πνεύματος. Ως εκ τούτου, θα συμφωνούσα ότι μια στάση σαν αυτή του Γάλλου προέδρου προβληματίζει και ενδεχομένως καταδεικνύει το έλλειμα σημαντινκών πολιτικών αναστημάτων στην εποχή μας σε παγκόσμια κλίμακα.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!