Καληνύχτα Υεμένη…

‘Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστί, πάντων δὲ βασιλεὺς’

Ηράκλειτος

Τις τελευταίες δυο εβδομάδες έχουμε γίνει κοινωνοί της φρίκης του πολέμου στην Ουκρανία. Κάθε μέρα, λεπτό προς λεπτό, ακούμε ανταποκρίσεις και βλέπουμε εικόνες από τις βαναυσότητες των Ρώσων. Βομβαρδισμένα αστικά κέντρα, πόλεις υπό πολιορκία στο χείλος του λιμού, πυρηνικά εργοστάσια που απειλούν να σπείρουν τον όλεθρο, μια άληκτη ροή προσφύγων προς τις γειτονικές χώρες, άμαχοι-γυναίκες και παιδιά-νεκροί, ανθρώπινα κουφάρια στους δρόμους βορά στα σκυλιά, νοσοκομεία και μαιευτήρια να ισοπεδώνονται, πολίτες να προσπαθούν απεγνωσμένα να διαφύγουν προς μια γη πιο ειρηνική. Ζόφος και εικόνες αποκάλυψης παντού. Και ποιός είναι ο υπεύθυνος για όλα αυτά; Ο Πούτιν, μάς λένε. Και μάς λένε όπως πάντοτε τη μισή αλήθεια. Δικτάτορας, δεσποτικός, μεγαλομανής, παράνους, τύραννος, τσάρος, ο ‘νέος Χίτλερ’ είναι μόνο κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς που ακούγονται στα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Ναι, ο Πούτιν δεν είναι ένας δημοκρατικός ηγέτης. Δεν ξέρω καν εάν ποτέ ισχυρίστηκε ότι είναι ‘δημοκρατικός’ σε μια χώρα που δεν είχε ποτέ δημοκρατία. Και η Δύση που μεγαλαυχεί ότι είναι ‘δημοκρατική’ τί έκανε και τί κάνει; Πόσο ‘δημοκρατική’ τελικώς είναι αλλά και πόσο υπεύθυνη για το δράμα που βλέπουμε να εξελίσσεται στις οθόνες μας; Το δεύτερο αυτό ερώτημα απαιτεί ειδικές γνώσεις για να απαντηθεί, τις οποίες δεν διαθέτω. Δεν μπορώ όμως να μην δω τα δυο μέτρα και σταθμά με τα οποία αποτιμώνται και παρουσιάζονται τα γεγονότα, οι πόλεμοι, οι εισβολές, η επιβολή της εξαθλίωσης πάνω στους ανθρώπους του πλανήτη μας. Το ‘αντικειμενικό’ BBC δεν θα αναρωτηθεί ποτέ για τις βαθύτερες αιτίες των γεγονότων· τα πράγματα πρέπει πάντοτε να είναι ‘ξεκάθαρα’: ένα απόλυτο κακό από την μια μεριά και ένα απόλυτο καλό από την άλλη. Έτσι το κοινό τους θα παραμένει πάντοτε χαυνωμένο και ήσυχο. Και επιπλέον δεν θα ‘φωτίσει’ ποτέ με την ίδια ένταση πολέμους που έχει προκαλέσει η ίδια η Δύση. Μπορεί όμως ποτέ να υπάρξει δημοκρατία χωρίς αυτοκριτική, χωρίς ειλικρίνεια, χωρίς ολόκληρη την αλήθεια; Πόσο εύστοχος ήταν ο Κορνήλιος Καστοριάδης όταν έλεγε ότι οι δυτικές κοινωνίες δεν είναι δημοκρατίες αλλά ‘φιλελεύθερες ολιγαρχίες’. Κι αυτό φέρνει άφευκτα στο νου μας τους Ρώσους ‘ολιγάρχες’ που τώρα γίνονται τα ‘εξιλαστήρια θύματα’ όταν μέχρι πριν λίγες μέρες η Δύση εναγκαλιζόταν μαζί τους περιπαθώς…

Στην Υεμένη, σ’αυτήν την ακρώρεια της Αραβικής χερσονήσου, εκτυλίσσεται από το 2014 ένας από του πιο φρικτούς πολέμους της σύγχρονης ιστορίας. Ένας πόλεμος που ξεκίνησε ως εμφύλια διαμάχη μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών μουσουλμάνων, αλλά γρήγορα ενεπλάκησαν (μυστικώς) το Ιράν και (εμφανώς) η Σαουδική Αραβία με την επίσης ολοφάνερη χρηματοδότηση και στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένας πόλεμος που έχει οδηγήσει στην ισοπέδωση της χώρας 8 χρόνια τώρα. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020, οι ανηλεείς βομβαρδισμοί που είχε εξαπολύσει η Σαουδική Αραβία είχαν οδηγήσει στον θάνατο σχεδόν 250,000 ανθρώπους, εκ των οποίων 9,000 άμαχοι. Πάνω από 4 εκατομμύρια άνθρωποι εξαναγκάστηκαν σε μετοικεσία. Οργανισμοί όπως η Διεθνής Αμνηστία ή ο Oxfam έχουν κρούσει επανειλημμένα τον κώδωνα του κινδύνου. Ο ασφυκτικός κλοιός από τους Σαουδάραβες έχει οδηγήσει σχεδόν δυόμιση εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών σε υποσιτισμό κι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί ότι 400,000 από αυτά κινδυνεύουν να πεθάνουν από ασιτία. Συνολικά πάνω από 13 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να αναλωθούν από την πείνα. Ο ΟΗΕ το 2018 ανέφερε ότι αυτή είναι ‘η χειρότερη πείνα που γνώρισε η ανθρωπότητα τα τελευταία 100 χρόνια…’. Παρά τα φρικώδη όμως αυτά νούμερα και την έκταση του αφανισμού, πόσο χρόνο έχουν άραγε αφιερώσει τα δυτικά μέσα ενημέρωσης σ᾽αυτήν την ανείπωτη καταστροφή; Πόσες πληροφορίες αλήθεια μάθαμε και πόσο κινητοποιήθηκε ο πλανήτης προκειμένου να στηρίξει αυτήν την μικρή και ειρηνική χώρα; Ακούμε γύρω μας καθημερινά για πρωτοβουλίες κρατών αλλά και ιδιωτών προς ενίσχυση του ουκρανικού λαού. Κυβερνήσεις, σχολεία, εκκλησίες, φιλανθρωπικοί οργανισμοί, απλοί πολίτες, όλοι είναι έτοιμοι να συμβάλλουν και αυτό είναι χωρίς αμφιβολία υπέροχο. Κι η Υεμένη; Όταν ο πόλεμος δεν γίνεται στο κατώφλι μας ή όταν ο πόλεμος εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας τότε μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι…

Αυτό το μικρό κείμενο δεν έχει την πρόθεση να υποβαθμίσει τα βάσανα των ευγενών και γενναίων Ουκρανών (που πολύ φοβάμαι ότι βρίσκονται μόνο στην αρχή τους…), ούτε φυσικά να εμβαπτίσει τον Πούτιν στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Θέλει απλώς να επισημάνει ότι η Δύση, δυστυχώς, δεν έχει το ‘ηθικό πλεονέκτημα’ και την ‘έξωθεν καλή μαρτυρία’ να κουνάει το δάχτυλο στον Ρώσο ηγέτη, γιατί και η ίδια έχει προκαλέσει απίστευτη οδύνη σε αναρίθμητους ανθρώπους στον σύγχρονο κόσμο. Η ‘πολιτισμένη’ Δύση δεν κατάλαβε ότι η βία γεννά πάντοτε ωμότερη βία, η αδικία ακόμη πιο στυγνή αδικία και ο πόνος μεγαλύτερο πόνο. Ή κι αν το κατάλαβε δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό της εξουσίας, της δύναμης και του κέρδους. Κι εμείς που ποθούμε να είμαστε ή να γίνουμε κάποτε πολιτισμένοι άνθρωποι τί μπορούμε αλήθεια να κάνουμε; Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο που ζούμε και τον ρου της ιστορίας; Δυστυχώς, φοβάμαι πως όχι…Σκληρά αλλά τόσο αληθινά αντηχούν τα λόγια του Νίκου Γκάτσου σε κάθε εποχή:

‘Νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί

με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί’

Καληνύχτα Υεμένη, Ιράκ, Λιβύη, Συρία, Αφγανιστάν, Ουκρανία.

Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ…

Καληνύχτα…

O Picasso ζωγράφισε την Guernica του το 1937 μετά τον βομβαρδισμό της ομώνυμης πόλης των Βάσκων από την Luftwafe και το έργο βρίσκεται σήμερα στο μουσείο μοντέρνας τέχνης της Μαδρίτης Reina Sofía.

«Στη Νέα Υόρκη το χειμώνα του ΄68, συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε. Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ’ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις. Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ’ στην Αμερική.

Του το είπα. Χαμογέλασε. -Δέχεστε να σας ξεναγήσω; Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος. Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική. Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε Άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλιν του ΄35. 

Η Πελοπόννησος (σσ. καταγωγή του Γκάτσου), από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ’ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά. Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το «Καληνύχτα Κεμάλ», 

Μ. Χατζιδάκις.